BİLGİSAYAR TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ

- A -

Access Privileges (Erişim imtiyazı)

Dosyalarda değişiklik yapmak ve erişmek için imtiyaz.

Address (Adres)

Bir sistem ya da ağdaki bir cihazda veya diğer veri kaynaklarında bulunan bir dosyanın yeri için ayrılmış özel kod. Bir kullanıcının yerini belirten iz.

Ağ

Bilgisayar ağı değişik yerlerdeki bilgisayar sistemlerini birbirine bağlayan bir veri iletişim sistemidir. Bir ağ WAN ve LAN'ların değişik birleşimlerinden oluşabilir. Yerel Alan Ağı (Local Area Network), Geniş Alan Ağı (Wide Area Network), ağlararası ağ (internet).

AIX

IBM tarafından geliştirilen UNIX tabanlı işletim sistemi.

Alias

Takma ad. Uzun ve hatırlaması zor bir ismin yerine kullanılan genelde kısa ve hatırlanması kolay isim.

Alta Vista

Alta Vista, popüler Internet tarayıcı servislerinden biridir. Servis amacı; aradığınız bilgiye, web sayfasına veya haber grubuna ufak bir aramadan sonra ulaşabilmenizi sağlamaktır. Milyonlarca web sayfası ve onbinlerce haber grubu içinde arama yapabilmektedir. Ayrıca Alta Vista'nın size sunduğu arama seçeneği ile istediğiniz bir konuda resim, ses veya video dosyaları bulabilırsınız. Alta Vista'ya http//www.altavista.com adresinden ulaşabilirsiniz.

Anonymous FTP

Anonim FTP kulllanıcıların kullanıcı adı ve şifre belirtmeden Internet üzerindeki herhangi bir yerdeki dökümanlar, dosyalar, programlar ve bunun gibi bir çok arşivlenmiş veriyi bilgisayarınıza aktarmasına izin verir.

ANSI ( American National Standards Institute)

Amerikan Ulusal Standart Enstitüsü. Bu organizasyon bilgisayar ve iletişim gibi bir çok alanda A.B.D. standartlarını belirlemektedir. Bu organizasyon tarafından onaylanan standartlar ANSI standartları olarak anılmaktadır. Örneğin ANSI C. ANSI tarafından onaylanmış bir C dilidir. ANSI bir ISO üyesidir.

AOL

AOL, America On Line'ın kısaltılmasından oluşmuştur. Sadece Amerikada 4.5 milyon kullanıcısı olan America On Line her ne kadar ev kullanıcılarına hizmet veren bir sistem olsa da Internet erişimi de sağlamaktadır. Maalesef Türkiye'de AOL bağlantısı sağlayan bir kuruluş yoktur. Amnerica On Line hakkında daha çok bilgiye sahip olmak için http//www.aol.com adresine bir göz atın.

Archie

Genel kullanıma açık FTP arşivlerinde dosya ve dizin aramak için kullanılan bir yardımcı sistem.

ARP (Address Resolution Protocol)

TCP/IP protokol kullanan networklerde IP paketlerinin içindeki MAC adreslerinin çözümlenmesini saglar.

ARPANET

İleri Araştırma Projeleri Ajansı Bilgisayar Ağı (Advanced Research Projects Agency Network). Internet ağı konusunda ilk çalışmalar yapılırken o ağa verilen ad. Bugünkü Internet'in temeli.

ASCII (American Standard Code for Information Interchange)

Harf ve karakterler için kullanılan yaygın bir bilgisayar kod standardı.

Assembler

Makine dilinde program üreterek bilgisayar tarafından doğrudan işletilebilmesini sağlayan programlama dilidir.

- B -

Backbone (Omurga)

Çok hızlı bilgisayarları ve ana merkezleri birbirine bağlayan bir bilgisayar ağ yapısı.

Backup

Data disketlerinin tahrip olma, kaybolma olasılıklarına karşı yapılan yedekleme işlemi.

Bandwidth (Bant Genişliği)

Bir kanalın ya da devrenin veri iletme oranı veya iletişim kapasitesi ölçüsü.

BASIC

İlk defa DARMOUNTH kolejinde geliştirilen en basit bilgisayar programlama dili.

Baud (eskiden bps -bits per second- yerine kullanılan terim)

Bir devre üzerinde saniyede iletilebilen sinyalleme elemanlarının sayısı.

BBS (Bulletin Board System)

Kullanıcıların mesaj bırakabildikleri elektronik bülten panosu. Modem aracılığıyla bağlanılarak bilgi alışverişinde bulunulan on-line sistemlerin genel adı. Bilgisayarlı Bilgi Servisi olarak Türkçeleştirilmiştir. Bazı BBS'ler üyelik üzerine kurulmuşlardır. Internet'in yaygınlaşmasıyla birlikte çoğu kapanmıştır.

Bit (Binary DigIT)

İletilebilen bilginin en küçük miktarı. Bir alfabetik karakteri, bir sayısal rakamı belirten ya da sinyallemeyi diğer fonksiyonlari degistiren bit kombinasyonu.

BDC (Backup Domain Server)

Windows NT network sistemlerinde birincil sunucu üzerinde kullanıcı ve güvenlik ayarlarının bir kopyasını kendi üzerinde tutan yedek alan sunucusudur.

BOT

Sohbet amaçlı bir IRC kanalı üzerinde dinleme ve cevaplama programları için oraya özgü (o kanalın jargonuna ait) terim.

BPS (bits per second)

Saniyede iletilen bit sayısı. Bir modem hızı ölçü birimi.

Broadband

Yüksek kapasiteli bir iletişim devresi veya yolu. 1,544 Mbps'den daha hızlı anlamında kullanılır.

Browser

Internet üzerinde, bilgiyi aramak, bulmak, görmek ve işlemek için grafik etkileşimli arabirime sahip uygulama yazılımı. Tarayıcı. Günümüzde en yaygın olarak Microsoft firmasının Internet Explorer ve Netscape firmasının Netscape Navigator browserları kullanılmakta.

Built-in

Cihazın içine yerleştirilmiş olan sistem veya başka bir cihaz. Mesela anakartın içinde ses kartı.

Byte

Bilgisayar dünyasındaki büyüklüklerin temel birimi.

1 byte = 8 bit
1 kilobyte (KB) = 1024 byte
1 megabyte (MB) = 1024 kilobyte
1 gigabyte (GB) = 1024 megabyte
1 terabyte (TB) = 1024 gigabyte

- C -

CAD

Grafik işlerinin mimari ve mühendislik sistemleri için çizim ve planların bilgisayarda üretilmesi.

CADD

Bilgisayar destekli Taslak ve Dizayn üretimi.

CAM

Bilgisayar Destekli Üretim.

Camcorder

Camera+recorder.

Capacity

Bir iletişim kanalı, devresi ya da donanımı üzerinde mümkün olan en yüksek iletim hızı.

Carrier

Ağ anahtarlama araçlarına sahip bir iletişim sağlayıcı.

CATV (Cable Television-Community Antenna Television)

Ortak bir antene bağlanarak kablolar aracılığıyla hizmet veren bir televizyon sistemi topluluğu.

Cern (The European Laboratory for Particle Physics)

World Wide Web teknolojisinin doğum yeri olan ve ilk WWW konferansının yapıldığı yer.

CD-ROM (Compact Disc- Read Domain Name System)

Yüksek kapasiteli bilgi saklama aracıdır. Yalnızca bilgi okunması içindir.

CHAP (Challenge Handshake Authentication Protocol)

Microsoft RAS'ın kullanmış olduğu, istemci ile sunucu arasındaki haberleşmenin belli bir şifreleme yöntemi ile sağlanmasıdır.

Channel (Kanal)

Bir ağdaki iki yer arasında, belirli iletim hızına sahip bir iletişim hattı.

Checksum

TCP/IP paketleri veya diğer paketlerde paketin doğruluğunu kontrol eden matematiksel işlem.

CGI (Common Gateway Interface)

Bir Web hizmet birimi üzerinde arka planda çalışan uygulamalar yazan programcılar için bir arabirim.

Chat

Gerçek zamanlı görüşmeyi tanımlamak için kullanılan bir terimdir. IRC, WebChat, gibi türleri vardır.

Client

Bir ağ servisini kullanan kullanıcı veya kullanıcıya hizmet eden program.

Communication Link (iletişim Hattı)

İki kullanıcıyı birbirine bağlayan donanım ve yazılımdan oluşan sistem.

Compiler (Derleyici)

Herhangi bir programlama dili ile yazılmış bir bilgisayar programını, bilgisayarın kendi diline çeviren program.

Compression/Decompression

Depolama ve iletişim araçlarının taşıyabileceğinden daha fazla bilgiyi saklamamızı ya da iletmemizi sağlayan sıkıştırma ve açma yöntemi.

Compuserve

Compuserve'de America On Line gibi, dünyanın en büyük on-line servislerinden biridir. Aradaki fark Compuserve'ün daha çok iş dünyasına yönelik olmasıdır. Compuserve'den Internet'in birçok servisine metin-tabanlı bağlanabilirsiniz. Compuserve aynı zamanda Spry Inc firmasının da sahibidir. Bu yüzden Spry Inc'e ait olan Mosaic web tarayıcısının promosyonlarını gerçekleştirmektedir. Compuserve hakkında Internet üzerinden bilgi almak için http//www.compuserve.com ve http//www.spry.com adreslerine bağlanabilirsiniz.

Connection (Bağlantı)

Bir noktadan diğer bir noktaya adanmış ve anahtarlanmış iletişim yolu.

Cracker

Sistemi giriş yetkisi olmayan sistem kırıcı kişilere verilen isim. Hacker'ların tersine kötü niyetli kişiler olup, menfaat elde etme amacı güderler.

Cyberspace (Siberuzay)

İlk kez ünlü bilim kurgu yazarı William Gibson'un "Neuromancer" adlı romanında kullandığı, bilgisayarlardan oluşan ve toplumun bu bilgisayarların etrafında oluştuğu bir dünyayı ifade etmektedir.

- D -

Database (Veritabanı)

Bilginin çok sayıda kullanıcının yararlanacağı şekilde saklanması.

DCD (Data Carier Detect)

Haberleşmede, özel bir frekans üzerinden bilgilerin taşındığı yol/iz.

DCE (Data Communication Equipment)

Geniş ağlarda gönderilen-alınan paketlerin işlem gördüğü cihazlar.

DCOM (Distributed Component Object Model)

İstemci/sunucu uygulamaların parçacıklarını bilgisayarlara dağıtılması işlemidir. Genellikle web tabanlı uygulamalarda güvenilir bir yöntem olarak kabul edilir.

DDE (Dynamic Data Exchange)

Microsoft işletim sistemlerinde birden fazla uygulamanın aynı bilgileri, dataları kullanması işlemidir.

Dedicated Line (Tahsis edilen Hat)

Bir iletişim şirketinden kiralanan özel hat.

Dial-up

İki makine arasında telefon hattı üzerinden arama yapılarak sağlanan geçici bağlantıya verilen isim.

Digital (Sayısal)

Ses, görüntü, bilgisayar verisi ya da diğer bilgiler için işlemleri yapmak veya (sıfır veya bir) sinyallari iletmek için voltaj, frekans, genlik, zaman vb. ayrık değiskenleri kullanan bir yöntem ya da cihaz.

DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol)

Windows NT network'lerde TCP/IP protokol kullanımının merkezi olarak yönetilmesi, çakışmaların engellenmesi ve adres yönetimi konularinda yardımcı olan bir hizmet birimi.

DLL (Dynamic Link Library)

Programların çalıştırılması sırasında gerek duyduğu harici fonksiyonların tutulduğu ve gerektiğinde alt program olarak devreye giren sonu .DLL uzantılı dosyalardır.

DNS (Domain Name System)

Internet alfanümerik adreslerini sayısal adreslere (IP numarası) çeviren yöntem.

Domain

Bir Internet adresinde kullanıcı adının sağındaki kısım. Mesela; edu, com gibi. edu : eğitim kurumları,

com : ticari kurumlar, gov : hükümet kurumları, org : ticari amacı olmayan kurumlar, net : ağ işletimi yapan kurumlar, mil : askeri kurumlar

Download

Bir bilgisayardan, ona bağlı diğer bir cihaza (genellikle bir hizmet biriminden bir PC'ye) program ya da veri aktarmak.

dpi (Dots Per Inch)

Bir inch içindeki nokta sayısıdır. Yazıcılarda standart haline gelmiş bir ölçü birimidir.

Drag and Drop (Sürükle ve Bırak)

Bir nesneyi seçip işaretleyerek, bir başka nesnenin içine koymak anlamında kullanılan bir deyim.

- E -

E-mail (Elektronik posta)

Elektronik mektup. Internet üzerinde kişisel mektupları bir noktadan bir diğerine yollanması için kullanılan yöntem.

E-zine (Electronic magazine)

Internet üzerinde periyodik olarak yayınlanan dergiler.

EEPROM

Elektriksel olarak silinip, yazılabilen EPROM. Silme işlemi ultraviole ışık yerine, elektrik akımıyla yapılmaktadır.

EISA (Extended Industry Standart Artchitecture)

1988 yılında dokuz bilgisayar firmasının ISA standardını 32 bit veri yolu şeklinde geliştirmesine verilen isimdir.

EPS (Encaplsulated Post Script)

Yazıcılarda süratli ve yüksek kalitede çıkışların alınmasına imkan tanıyan bir dosya biçimi.

Ethernet

Başlangıçta Xerox tarafından geliştirilen, daha sonra Digital, Intel ve Xerox (DIX) tarafından düzenlenen 10Mb/s iletişim ağı standardı.

Excite

Internet'te çok kullanılan arama motorlarından birisi. Adresi: http://www.excite.com/.

Extension (Uzantı)

Dosya adından sonra yazılan ek. Extension, dosya adının belirleyicisi olarak görev yapar. Dosya adından (.) ile ayrılır. .DOC, .AVI, .TXT, .HTML gibi.

- F -

FAQ (Frequently Asked Question)

Sıkça Sorulan Sorular (SSS).

FAT (File Allocation Table)

İşletim sistemlerinin disk üzerinde dosyaları tuttukları yerlerin başlangıç ve bitiş adreslerinin saklandığı bölümdür.

FDDI (Fiber Distributed Data Interface)

Fiber optik kablolar üzerinden veri alışverişi standartı. Ortalama hızı 100.000.000 bps'dir.

File Server (Dosya Hizmet Birimi)

Uzaktaki kullanıcılar (istek birimleri) için dosyalara erişim sağlayan bilgisayar.

Finger

Sizin bağlıi bulunduğunuz ağdaki kullanıcılar hakkında bilgileri bulmanızı sağlayan bir protokol. Bazı ağlar dışardaki sistemlerden arama yapılmasına izin vermez, bazıları ağ içinden de izin vermez.

Flame War

Canlı olarak yapılan, zaman zaman nezaket kurallarının unutulduğu hararetli ve heyacanlı tartışma.

Freeware

Ücretsiz kullanılabilen yazılım. Bu programları hiçbir ödeme yapmadan kullanmak mümkündür. Programın satılması ise ancak izin verilmiş ise mümkündür. Dağıtılması ise serbesttir.

FTP (File Transfer Protocol)

Çesitli sistemler arasında dosya aktarımı yapılmasını sağlamak için kullanılan bir protokol. Ayrıca, FTP kullanıcıların bu protokolü kullanmalırını sağlayan programa verilen isimdir.

- G -

Gateway

İki ağ arasındaki geçit. Bu şekilde bir ağdan diğerine veri iletimi yapılır. Gateway bir cihaz olabileceği gibi, yazılımda olabilir.

GIF (Graphics Interchange Format)

Grafik dosyalarını sıkıştırmak ve böylece veri aktarma zamanından tasarruf etmek amacıyla Compuserve tarafından geliştirilen bir grafik formatıdır. Web dokümanlarında sık sık kullanılır. GIF dosya formatı, dosya büyüklüğünü azaltan bir sıkıştırma yöntemi kullandığı için oldukça popülerdir.

GigaByte(GB)

1.024 MegaByte = 2³⁰ byte.

Gopher

Internet üzerinde hypertext kullanmadan değişik menülerdeki materyallere ulaşmayı sağlar. Gopher kullanıcının bir kullanıcı programı (client) kullanarak tüm gopher dağıtıcılarındaki (server) bilgilere ulaşmasını sağlar.

GUI (Graphical User Interface)

Grafik Kullanıcı Arabirimi.

- H -

Hacker

Bilgisayar sistemleri ve iletişim ağlarının yapısını derinlemesine anlamaktan zevk duyan kişi. Hacker'lar sanılanın aksine iyi insanlardır ve herhangi birisine zarar verme amaçları yoktur. Bu tip zarar veren kimselere cracker denir.

Hardware (Donanım)

Bilgisayar sisteminin sahip olduğu cihazların tümü.

Home Page

Bir Web hizmet biriminin kimlik ve içindekiler bilgilerini içeren baslangıç sayfası. Ana sayfa.

Host

Kullanıcıların, diğer iletişim ana sistemleriyle haberleşmesini sağlayan bilgisayar. Kişiler haberleşmeyi elektronik posta, telnet ve FTP gibi programlar vasıtasıyla yaparlar.

HTML (Hyper Text Markup Language)

Web sayfalarının düzenlendiği ve Web bilgilerinin dağıtıldığı ortam için kullanılan bir kısaltma. Bir birleşik doküman formatı.

HTTP (HyperText Transfer Protocol)

Internet üzerinde HTML sayfalarının aktarılması için kullanılan protokoldür. HTTP web, üzerinde en çok kullanılan protokoldür.

Hyperlink

Bir bilgi parçası ile diğeri arasındaki bağlantı.

Hypermedia

Metin, grafik, ses, hareketli görüntü gibi Internet üzerinde iletişimi mümkün olan her türlü medyayı ifade eder.

Hypertext

HyperText, dökümanları biçimlendirmek, resim ekleme, bağlantılar oluşturmak için kullanılan metotdur.

- I -

Internet

Internet, dünya üzerindeki bilgisayar ağlarının birbirleri ile bağlanması sonucu ortaya çıkmış olan,herhangi bir sınırlaması ve yöneticisi olmayan "International" bir bilgisayar ve bilgi iletişim ağıdır.

IP (Internet Protocol)

Sistemler arasında bilgi birimleri geçisini tanımlayan Internet protokolü.

IP Adress (IP Adresi)

Bir hizmet birimine atanmış 32 bit'lik Internet protokol adresi. IP adresi bir ağ bileşeni ve bir servis birimi bileşenine sahiptir.

IRC (Internet Relay Chat)

Kişilerin gerçek zamanda birbiriyle konuşmasını sağlayan, dünya çapında bir sohbet hattı protokolü.

ISDN (Integrated Services Digital Network)

Eşzamanlı ses, veri ve görüntü bilgisinin birkaç kanal üzerinden yüksek hızlı iletimi stardardı.

JAVA

Sun Microsystems'in oluşturduğu kolay kullanılır, güvenli, nesneye yönelik güçlü bir programlama dilidir. HTML dilinin eksiklerini kapamaya yöneliktir. Bu dil Netscape Navigator, Internet Explorer veya Sun Microsystems'in HotJava web tarayıcısıyla görüntülenebilir. Ayrıca bir derleyiciye gerek yoktur. Dil hakkında daha çok bilgi ve örnekler için http://java.sun.com adresini deneyin.

JPEG (Joint Photographic Experts Group)

Fotoğrafik görüntüleri sıkıştırmada kullanılan yaygın bir yöntem. Web üzerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Web tarayıcılarının ve grafik programlarının çoğu bu formatı destekler.

- K -

Kilobyte (K veya KB)

2¹⁰ byte = 1.024 Byte.

Kilohertz (kHz)

1000 hertz.

- L -

LAN (Local Area Network)

Yerel bilgisayar ağı.

Link (Bağlantı)

HTML sayfaları içinde sizi başka bir konuma, bir dosyaya veya bambaşka bir HTML sayfasına yollayan bağlantı. Not: Bağlantılar genellikle mavi ve altı çizili metinden oluşur.

List-Serv

E-posta listelerindeki dosyaların otomatik olarak dağıtımı ve yönetimi için kullanılan ücretsiz yazılım programıdır. Çok değişik konularda mektuplaşmak için listeler vardır. Bazı listeler "açık", bazıları ise "kapalı"dir. Açık listenin anlamı, herhangi bir kişi, listedeki herkese bir mesaj gönderebilir. Kapalı listelerde ise belirli kişiler (üyeler) birbirleriyle mesajlaşabilir.

Lycos

Lycos, popüler arama motorlarının ilklerinden biridir. Lycos'a http://www.lycos.com adresinden ulaşabilirsiniz.

- M -

Mailing List

Elektronik mektuplaşma listesi. Aynı ilgi alanındaki kişilerin bilgisayar ağı üzerinden mektuplaştıkları ortak tartışma listesi servisleri.

Mainframe

Ölçüleri ve kapasitesi itibarı ile büyük bir bilgisayar.

Media

Bilgi saklama ve dağıtma ortamı (video kaset, disket, optik disk vb.). İnsanlığın iletişimde bulunduğu her ortam.

Megabyte (MB)

1.024 Kilobyte = 2²⁰ byte = 1,048,576 byte.

Megahertz (MHz)

1 Megahertz = 1.000.000 Hertz.

MIME (Multipurpose Internet Mail Extensions)

Internet üzerinde postalara grafik, sıkıştırılmış dosya gibi dökümanların iliştirilmesini sağlayan standarda verilen isimdir. MIME sayesinde bir postaya eklenen metin tabanlı olmayan, örneğin sıkıştırılmış bir dosya, ilişkisi bulunan program vasıtasıyla görüntülenir.

Modem (MODulator-DEModulator)

Bilgisayardan gelen sinyalleri analog sinyal haline dönüştürerek telefon hattı üzerinden nakledilebilmesini sağlar. Telefon yolu ile gelen analog sinyalleri bilgisayarın kullanabileceği hale dönüştürür.

Mosaic

NCSA tarafından tasarlanan Machintosh, Windows ve Unix ortamlarının tümünde birden çalışabilen ilk Web tarayıcısıdır.

MPEG (Moving Pictures Expert Group)

Hareketli görüntüleri sıkıştırmada kullanılan standart bir yöntem. Bu yöntemle oluşturulan video dosyalarına da mpeg denir.

MUD (Multi User Dungeon)

Çok Kullanıcılı Oyun. Internet üzerindeki çok kullanıcılı macera oyunları ve simülasyonlara verilen isim.

Multimedia

Ses, görüntü ve verileri birleştiren bilgisayar sistemleri.

- N -

NCSA (The National Center for Supercomputing Applications)

Süperbilgisayar Uygulamaları Ulusal Merkezi, bir eğitim enstitüsüdür. Mosaic web tarayıcısı burada geliştirilmiştir.

Netiquette

Ağ görgü kuralları. NETwork (ağ) ve etIQUETTE (görgü kuralı) kelimelerinin birleştirilmesiyle türetilen bu kelimeyle, bir ağ üzerinde uyulması gereken davranış kuralları ifade edilmektedir.

Netscape

Netscape firmasının bir ürünü olan Netscape Navigator, NCSA tarafından geliştirien Mosaic'in temelleri üzerine kurulmuştur. Netscape Navigator dünyada en çok kullanılan web tarayıcılarından birisidir. Firma aynı zamanda web sunucusu yazılımları üretiyor. Internet adresi: http://home.netscape.com/.

Network

Bilgisayar ağı. Birçok bilgisayarın çeşitli yöntemlerle birbirine bağlanarak bilgi ve donanım (yazıcı, CD sürücü vb.) paylaşabilmelerini sağlar.

NIC (Networked Information Server)

Network için bilgi sağlayan ofis, birim. En ünlüsü dünyadaki domain isimlerinin register edildiği InterNIC'dir.

Node

Bilgisayar ağına bağlı ve adresi verilerek erişilebilen cihazlara verilen isim. Düğüm.

- O -

(boş)

- P -

Packet Switching

Internet üzerindeki veri taşıma metodu. Paket anahtarmalarda veriler parçalara ayrılır. Bu parçalarda verinin nereden geldiği ve nereye gitmekte olduğu bilgileri vardır. Bu sayede aynı hat üzerinden değisik adreslere giden veriler taşınabilir.

Page

Webdeki hypertext dökümanları.

PC (Personel Computer)

Kişisel Bilgisayar.

PERL

Unix altında CGI programlarına alternatif olarak çıkan güçlü bir programlama dilidir.

Ping

Internet üzerindeki bir adrese ulaşılıp ulaşılamadığını kontrol eden bir yardımcı program.

Postmaster

Bir ağ üzerindeki E-mail (e-posta) problemleri ile ilgilenen kişi.

POP (Point of Presence veya Post Office Protocol)

Point of Presence anlamında networkün bağlanılabilecek bir noktasının bulunduğu yer. Örneğin ISP'niz Ankara dan sonra İstanbul da bir POP açıyoruz derse: İstanbul'dan Ankara’daki merkeze bağli olan ve İstanbul'lularin dial-up olarak sehiriçi arayarak bağlanabilecekleri bir İstanbul şubesi açıyor demektir.
Post Office Protocol anlamında ise Eudora, Pegasus gibi mail programlarinin mail alışverişinde kullandıkları protokol anlaşılmaktadır.

Port

Internet’teki anlamı URL adresinin sonunda : ile ayrıldıktan sonra gelen sayıdır. Örneğin web serverlar genellikle 80 numaralı portu kullanırlar.

PPP (Point-to-Point Protocol)

Noktalar arası protokol. Seri bir hat üzerinden (örneğin bir telefon hattı) iki noktayı birbirine bağlama işlemini tanımlar.

PPTP (Point to Point Tunneling Protocol)

Genel networklerde (Örneğin Internet) güvenliği de sağlayarak LAN'ların birbirine bağlanmasında kullanılan protokoldür. WAN oluştururken maliyetlerin düşürülmesinde önemli yer tutar.

Protocol (Protokol)

Bilgisayarlar arasındaki iletişimde iki bilgisayarın uyması gereken iletişim kuralları.

- Q -

(boş)

- R -

RAM (Random Access Memory)

Rastgele erişimli bellek olarak bilinen bu elemanlar, her türlü sayısal devrede ve özellikle bilgisayarlarda geçici veri ve program saklanmasında kullanılır.Bilgisayar programı işleme girdikçe, RAM bölgelerinin çoğunun içindekiler de sürekli olarak değişecektir. Bu nedenle bilgisayar hızının düşmemesi için okuma ve yazmayı tamamlama süreleri RAM'da hızlı olması istenir. RAM'ın elektrik enerjisi kesildiğinde RAM'de saklı olan bilgi de kaybedilir.

RIP (Routing Information Protocol)

Küçük veya orta ölçekli networklerde yönlendirme (routing) bilgilerinin diğer router cihazlarıyla alışveriş halinde tutulmasını sağlar.

Router

Yönlendirici. Bir ağ ile diğeri arasındaki iletişimi sağlayan cihaz.

- S -

Security (Güvenlik)

Kaynakların yetkisiz kullanımını önleyen kontrol mekanizmaları.

Server

Hizmet birimi, kaynak sağlayıcı.

SGML (Standard Generalized Markup Language)

Diğer yapısal döküman dillerinin tanımlanmasında kullanılan bir dil. Mesela HTML, SGML kullanılarak tanımlanmıştır.

Shareware

Belirli bir süre ücretsiz kullanılan, ancak yazılımın deneme süresi bitince yazılımın sahibine ücret ödenmesini gerektiren türden yazılımlara verilen isim.

Site

Internet üzerindeki bir hizmet biriminin adresi.

SLIP (Serial Line Internet Protocol)

TCP/IP protokolünde IP paketlerini iki sistem arasında aktarmak için telefon hatlarını ya da RS232 devrelerini kullanan protokol.

SNMP (Simple Network Management Protocol)

Network'ü oluşturan router, HUB gibi cihazların bir merkezden yazılım kullanılarak kontrol edilmesine, yönetilmesine olanak veren protokoldür.

SMDS (Switched Multimegabit Data Service)

Çok yüksek data transferleri için geliştirilen bir standart.

- T -

TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol)

Internet üzerindeki bilgisayar sistemlerinin birbirlerine bağlanması için kullanılan standart ağ iletişim protokolüdür.

Telnet

Bir bilgisayarın diğer bir bilgisayara uzaktan terminal bağlantısı yapmasını sağlayan standart Internet protocol programıdır.

Terminal Emulator

Bilgisayarın terminal taklidi yapmasını sağlayan program. Bu programı kullanan bir bilgisayar, uzaktaki başka bir sisteme ait bir terminal gibi görünür.

T-1

1.544 bps hızında leased-line bağlantısı. Bu oldukça yüksek bir hız olmasına rağmen (1 MB yaklaşık olarak 10 saniyede transfer edilir) full-screen, full-motion video için yeterli değildir.

T-3

44.736 bps hızındaki leased-line bağlantısı. Bu hız full-screen, full-motion video için gerekenden daha fazla bir hızdır.

Terabyte (TB)

1.024 Megabyte = 2⁴⁰ byte = 1.099.511.627.776 byte.

Terminal Server

Özel amaçlı, bir tarafında birçok modem takmak için yerler olan, diğer tarafında da LAN yada host makinası ile bağlantıyı sağlayan bilgisayara verilen isim.

- U -

Unix

Genellikle çalışma hayatında kullanılan bir işletim sistemi.

Unzip

Daha önce bir sıkıştırma yardımcı programı kullanılarak sıkıştırılmış bir dosyayı açmak.

USB (Universal Serial Bus)

Bilgisayar harici cihaz (modem, mouse vb.) takılmasını sağlayan yeni bir donanım standartıdır. Tak ve kullan (plug and play) özelliği sayesinde kolayca kurulum, kart takılmaksızın ve bilgisayarı kapatıp açmadan kullanım imkanı vermektedir.

Usenet (USEer NETwork)

Konuya göre isimlendirilmiş binlerce haber grubu, protokolleri çalıştıran bilgisayarlar ve ağ haberlerini okuyan ve makaleler yazan kullanıcıların olusturduğu sistem. Internet sistemlerinin tümü Usenet'te bulunmaz ve Usenet sistemlerinin tümü de Internet üzerinde değildir.

URL (Uniform Resource Locator)

Bir URL internet'teki bir dosyanın adresidir. Bir URL genellikle dört kısımdan oluşur. Protokol, Server (veya Domain), Yol ve dosya adı. Mesela:

http://www.geocities.com/siliconvalley/campus/internet.htm

·        http protokoldür.

·        www.geocities.com server'dır.

·        siliconvalley/campus yoldur.

·        internet.htm dosyanın adıdır.

UUENCODE (UNIX to UNIX Encoding)

Binary dosyaları ASCII'ye çevirerek Internet üzerinden e-mail sayesinde transferini mümkün kılan çevrim metodu.

- V -

Virus

Zarar vermek amacıyla kendini programlara yamayan, bu programlarla ilişki kuran, sistemdeki diğer programlara da yamanarak yayılan program.

VRML (Virtual Reality Modeling language)

3 boyutlu görüntüleri taşıyabilecek şekilde Web sayfaları oluşturulabilen bir dil.

VPN (Virtual Private Network)

Internet üzerinden LAN'ları birbirine bağlayarak WAN oluşturulmasına denir.

- W -

WAIS (Wide Area Information Server)

Internet üzerinde basit ve doğal bir dilde sorgulama girişlerini tanıyan, bilgilere hızlı erişim için indeksler kullanan, önceki aramaların sonuçlarının sonraki aramaları etkilememesini sağlayan bir mekanizması olan dağıtılmış bilgi hizmet birimidir.

WAN (Wide Area Network)

Geniş alan ağı. Birbirleri arasında oldukça uzak mesafe olan ve genelde TT (Türk Telekom) altyapısı kullanılarak oluşturulan bilgisayar ağı.

WAV

Windows'un standart ses dosyası.

Webmaster/Webmistress

Bir web hizmet biriminden sorumlu sistem operatörü.

Wideband

Orta kapasiteli iletişim devresi. Genellikle 64 Kbps ile 1.544 Mbps arasındaki hızlar için kullanılır.

Winzip

Winzip, Windows kullanıcılarının dosyalarını Internet üzerinden daha hızla aktarmak için daha küçük hale getirmeye yarayan bir sıkıştırma yardımcı programıdır. PKZIP ve TAR kullanılarak sıkıştırılmış dosyaları da açabilir. Programı www.winzip.com adresinden indirebilirsiniz.

WWW (World Wide Web - W3)

Dünya çapında ağ Hypertext tabanlı, dağıtılmış Internet bilgi sistemi. Kullanıcılar hypertext dokümanları oluşturabilir, daha önce oluşturulan dökümanları düzenleyebilir, gözden geçirebilir. İstek birimi ve hizmet birimi programlarını ücretsiz olarak temin edebilir.

WYSIWYG (What You See Is What You Get)

Ne görürsen onu alırsın. Dosyayı görüntülediğiniz zaman nasıl gözükecekse o şekilde oluşturmaya yarayan editörlere denir. Mesela HTML dosyaları oluşturmaya yarayan Frontpage gibi.

- X -

X Windows

Çalışma sistemi veya grafik terminal satıcılarının çoğu tarafından kabul edilen bir Window operasyon sistemi.

- Y -

YAHOO!

Internet'te en çok kullanılan arama motorlarından birisi. Adresi: http://www.yahoo.com

- Z -

ZIP

Winzip ve benzeri bir program kullanılarak sıkıştırılmış (daha küçük dosya boyunda, ama eşdeğer bir dosya) bi